Επαναστάσεις έγιναν πολλές μέσα στον 20ο αιώνα. Από
αυτές μία μόνο κατάφερε να νικήσει: η Ρώσικη. Αυτό που έκανε τη διαφορά
δεν ήταν οι ιδιαιτερότητες του ρωσικού καθεστώτος αλλά οι
"ιδιαιτερότητες" της αριστεράς της Ρωσίας: στη Ρωσία του 1917 υπήρχε ένα
ξεκάθαρο, αποφασισμένο, ριζωμένο μέσα στην εργατική τάξη επαναστατικό
κόμμα, το κόμμα των Μπολσεβίκων, το κόμμα του Λένιν και των συντρόφων
του.
Οι Μπολσεβίκοι δεν ήταν ένα συνηθισμένο κόμμα. Ήταν ένα
κόμμα "νέου τύπου", σύμφωνα με τον ορισμό του Λένιν. Δεν ήταν ένα κόμμα
που φιλοδοξούσε να εκπροσωπήσει το σύνολο του "ρωσικού λαού" -ούτε καν
το σύνολο της ρώσικης εργατικής τάξης. Οι Μπολσεβίκοι ήταν το κόμμα της
εργατικής πρωτοπορίας, το κόμμα που συσπείρωνε τα πιο αγωνιστικά,
ξεκάθαρα και συνειδητά κομμάτια του εργατικού κινήματος. Αυτή η
πρωτοπορία ήταν που καθόριζε την γραμμή του: οι Μπολσεβίκοι μάθαιναν από
τους αγώνες που έδιναν οι εργάτες. Και ύστερα τα διδάγματα αυτά
προσπαθούσαν να τα κάνουν γραμμή ολόκληρου του κινήματος.
Την
επανάσταση δεν την έκαναν οι Μπολσεβίκοι: ξέσπασε αυθόρμητα, τον Φλεβάρη
του 1917, σαν μια αντίδραση ενάντια στις ατέλειωτες θυσίες του Α'
Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίο είχε βυθιστεί η Ευρώπη από το καλοκαίρι
του 1914. Ξεκίνησε από τις διαδηλώσεις των γυναικών για την "Παγκόσμια
Ημέρα της Γυναίκας" (με το παλιό ημερολόγιο που ίσχυε εκείνη την εποχή
έπεφτε στον Φλεβάρη και όχι στον Μάρτη όπως σήμερα) που κατέβηκαν στους
δρόμους της Πετρούπολης με συνθήματα ενάντια στον πόλεμο και την πείνα.
Και απλώθηκε σαν φωτιά στα εργοστάσια και τα στρατόπεδα -μια πυρκαγιά
που ανάγκασε μέσα σε λίγες μέρες τον μέχρι πριν από λίγο πανίσχυρο Τσάρο
να παραιτηθεί.
Η διακυβέρνηση πέρασε στα χέρια μιας «Προσωρινής
Κυβέρνησης» που έβαλε στα υπουργεία τα πιο γνωστά ονόματα της παλιάς,
φιλελεύθερης αντιπολίτευσης. Ανάμεσά τους και ο Αλεξάντρ Κερένσκι, ένας
διάσημος σοσιαλιστής.
Η εξουσία, όμως, δεν ήταν πραγματικά στα
χέρια της Προσωρινής Κυβέρνησης. Για την ακρίβεια, δεν βρισκόταν όλη η
εξουσία στα χέρια της. Οι εργάτριες και οι εργάτες που έκαναν την
επανάσταση τον Φλεβάρη δεν γύρισαν μετά την παραίτηση του Τσάρου στα
σπίτια τους: οργανώθηκαν σε «συμβούλια», τα περιβόητα Σοβιέτ, εξέλεξαν
τους δικούς τους αντιπροσώπους -που σε αντίθεση με τους βουλευτές στις
κοινοβουλευτικές δημοκρατίες ήταν όχι μόνο υπόλογοι στα συμβούλια που
τους είχαν εκλέξει αλλά και άμεσα ανακλητοί- και διεκδίκησαν τον δικό
τους, αυτόνομο ρόλο, στις αποφάσεις.
Αυτό το καθεστώς της
«δυαδικής εξουσίας» -με δυο κέντρα εξουσίας που ανταγωνίζονταν και
αντιπάλευαν το ένα το άλλο-δεν θα μπορούσε, φυσικά, να συνεχιστεί για
πολύ. Στην αρχή, όμως, ελάχιστοι έβλεπαν την σύγκρουση που ερχόταν. Ο
ενθουσιασμός από τη μεγάλη νίκη -την ανατροπή του Τσάρου- ήταν
τεράστιος. Η ίδια η Προσωρινή Κυβέρνηση ορκιζόταν στο όνομα της
επανάστασης: ο Κερένσκι, εκτός από υπουργός της Προσωρινής Κυβέρνησης
ήταν και αντιπρόεδρος του Σοβιέτ της Πετρούπολης.
Τα κόμματα της
αριστεράς στήριξαν την «Προσωρινή Κυβέρνηση». Με μια μόνο εξαίρεση:
τους Μπολσεβίκους. Η περίοδος της ευφορίας και της ειρηνικής συνύπαρξης
Σοβιέτ -Προσωρινής Κυβέρνησης, έλεγε ο Λένιν, θα τελειώσει πολύ σύντομα.
Αργά ή γρήγορα θα έρθει η ρήξη. Το καθήκον της αριστεράς είναι να
εξασφαλίσει ότι, όταν έρθει η σύγκρουση, η πλάστιγγα θα γείρει στην
πλευρά των Σοβιέτ. Ο Λένιν, είναι αλήθεια, χρειάστηκε τη βοήθεια της
βάσης του κόμματος για να μεταπείσει τους συντρόφους του στην ηγεσία
των Μπολσεβίκων -που είχαν δώσει στην αρχή και αυτοί την υποστήριξή τους
στην Προσωρινή Κυβέρνηση. Αλλά την κέρδισε αυτή την μάχη και οι
Μπολσεβίκοι έβαλαν στη σημαία τους τη σύνθημα « Όλη η εξουσία στα
Σοβιέτ».
Η ρήξη ήρθε πολύ γρήγορα. Τον Ιούλη του 1917 ο
Κερένσκι, που στο μεταξύ είχε γίνει υπουργός Πολέμου, διέταξε μια μεγάλη
προέλαση του στρατού στη Γαλικία. Η διαταγή ήταν μια τεράστια πρόκληση
για την εργατική τάξη. Για αυτό είχαν κάνει την επανάσταση; Αυτή ήταν η
δικαίωση των αγώνων για «ψωμί και ειρήνη»; Και η οργή μετατράπηκε σε
ανοιχτή εξέγερση όταν η εκστρατεία πνίγηκε στο αίμα -οι απώλειες του
ρωσικού στρατού στην Γαλικία ξεπέρασαν τις 200.000.
Σοβιέτ
Οι
εργάτες ξεχύθηκαν τις «μέρες του Ιούλη» μαζικά στους δρόμους. Η
κυβέρνηση απάντησε με την πιο σκληρή καταστολή -όπως έκανε και ο Τσάρος:
έστειλε τον στρατό να μακελέψει τους διαδηλωτές. Οι ηγέτες των
Μπολσεβίκων κλείστηκαν στις φυλακές. Ο ίδιος ο Λένιν αναγκάστηκε να
περάσει στην παρανομία για να αποφύγει την σύλληψη. Τα Σοβιέτ βέβαια δεν
τόλμησε να τα πειράξει. Παρόλα αυτά το κλίμα μέσα στην άρχουσα τάξη
ήταν θριαμβευτικό: η ανταρσία είχε κατασταλεί (όπως θα έγραφαν οι
σημερινές εφημερίδες). Η τελική νίκη ήταν ζήτημα χρόνου.
Τον
Αύγουστο ο στρατηγός Κορνίλοφ, ένας παλιός τσαρικός αξιωματικός που η
Προσωρινή Κυβέρνηση είχε διορίσει αρχηγό του στρατεύματος, οργάνωσε
πραξικόπημα -με στόχο να τσακίσει αυτά που πίστευε ότι ήταν τα
«υπολείμματα» της επανάστασης. Απέτυχε παταγωδώς: αντί να τσακίσει την
εργατική τάξη, η προδοσία και η καταστολή της Προσωρινής Κυβέρνησης το
μόνο που είχε καταφέρει ήταν να την ριζοσπαστικοποιήσει, να την
εκπαιδεύσει και να την στείλει στην αγκαλιά των Μπολσεβίκων.
Τον
Φλεβάρη οι Μπολσεβίκοι ήταν «οικτρή μειοψηφία» μέσα στα Σοβιέτ. Τον
Σεπτέμβρη είχαν πλέον την απόλυτη πλειοψηφία. Τον Οκτώβρη ο Λέον Τρότσκι
εκλέχτηκε πρόεδρος του Σοβιέτ της Πετρούπολης. Λίγο αργότερα τα Σοβιέτ
οργάνωσαν την επανάσταση του Οκτώβρη. Η Προσωρινή Κυβέρνηση έπεσε χωρίς
να χυθεί σχεδόν ούτε μια σταγόνα αίμα. Και το σύνθημα των Μπολσεβίκων
«Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ» έγινε πραγματικότητα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου