Η ζωή, λένε οι “μοντέρνες” θεωρίες της κοινωνιοβιολογίας
καθορίζεται από τα γονίδια. Και το ίδιο ακριβώς ισχύει και για την
ανθρώπινη συμπεριφορά και για την ανθρώπινη κοινωνία.
Ο άνθρωπος
δεν είναι παρά ένα από τα 193 είδη πιθήκων, έγραφε στο βιβλίο του “Ο
γυμνός πίθηκος” στα μέσα της δεκαετίας του 1960 ο Ντέσμοντ Μόρις. Η
ανθρώπινη κοινωνία καθορίζεται από την βιολογική μας εξέλιξη -όπως οι
φωλιές των μυρμηγκιών ή οι κυψέλες των μελισσών. Οι κοινωνικές αλλαγές
δεν μπορούν ποτέ να φτάσουν μέχρι τον πυρήνα της δομής της κοινωνίας: θα
υπάρχουν πάντα εξουσιαστές και εξουσιαζόμενοι, η κοινωνία θα έχει πάντα
“αρχηγούς”. Όπως ακριβώς και οι αγέλες των λύκων. Η εξουσία είναι
εγγεγραμμένη στο DNA μας, για να το πούμε με τη σημερινή φρασεολογία.
Ο
καπιταλισμός, συμπλήρωνε λίγα χρόνια αργότερα ο Ρίτσαρντ Χέρνσταϊν,
καθηγητής ψυχολογίας στο Χάρβαρντ και συγγραφέας του διαβόητου
ρατσιστικού μπεστ σέλερ “The Bell Curve”, είναι η ανώτερη μορφή αυτής
της βιολογικά καθορισμένης κοινωνίας.
“Στο παρελθόν οι
προνομιούχες τάξεις... δεν ήταν ιδιαίτερα ανώτερες βιολογικά... και
αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι επαναστάσεις είχαν σημαντικές
πιθανότητες να πετύχουν. Με την απομάκρυνση των τεχνητών φραγμών ανάμεσα
στις τάξεις η κοινωνία ενθάρρυνε την δημιουργία βιολογικών φραγμών.
Όταν οι άνθρωποι μπορούν να καταλάβουν το φυσιολογικό τους επίπεδο μέσα
στην κοινωνία, οι ανώτερες τάξεις θα έχουν, εξ' ορισμού, μεγαλύτερες
ικανότητες από τις κατώτερες”.
Οι εργάτες, με άλλα λόγια, δεν
έχουν καμιά δυνατότητα να ανατρέψουν τον καπιταλισμό γιατί οι
καπιταλιστές είναι βιολογικά ανώτεροι.
Τα γονίδια και το DNA
ήταν ακόμα άγνωστες λέξεις την εποχή του Μαρξ και του Ένγκελς. Η θεωρία
του Δαρβίνου -στην οποία ορκίζονται οι οπαδοί της κοινωνιοβιολογίας-
είχε μόλις αρχίσει να γίνεται αποδεκτή από τους επιστήμονες. Το
ακαδημαϊκό κατεστημένο την απεχθανόταν: τον άνθρωπό τον έπλασε ο Θεός
“κατ’ εικόνα και ομοίωσή του”. Δεν μπορούσε να είναι απόγονΟς ενός
θηρίου.
Ο Ένγκελς ήταν θερμός υποστηρικτής της εξελικτικής
θεωρίας. Αλλά αυτό δεν σήμαινε ότι αποδεχόταν άκριτα όλα όσα έγραφε ο
Δαρβίνος -ή ακόμα χειρότερα οι οπαδοί του: “Μέχρι τον Δαρβίνο”, γράφει
στην Διαλεκτική της Φύσης, “οι σημερινοί (όψιμοι) οπαδοί του τόνιζαν την
αρμονική συνεργασία μέσα στην ενόργανη φύση: το φυτικό βασίλειο δίδει
τροφή και οξυγόνο στα ζώα, τα ζώα δίνουν στα φυτά αμμωνία, λίπασμα και
διοξείδιο. Τώρα, πριν αναγνωριστεί καλά-καλά ο Δαρβίνος, οι ίδιοι
άνθρωποι δεν βλέπουν παρά παντού αγώνα... Και οι δύο αντιλήψεις είναι το
ίδιο μονόπλευρες και προκατειλημμένες...”.
Στη ζωή, γράφει ο
Έγκελς υπάρχει ταυτόχρονα και συνεργασία και ανταγωνισμός. “Ολόκληρη η
Δαρβινική θεωρία του αγώνα για την ύπαρξη είναι απλώς η μεταφορά, από
την κοινωνία στην οργανική φύση της θεωρίας του Χομπς... της αστικής
οικονομικής θεωρίας του ανταγωνισμού...και της μαλθουσιανής θεωρίας του
πληθυσμού”.
Ριζικά διαφορετικές
Οι ανθρώπινες
κοινωνίες είναι ριζικά διαφορετικές από τις αγέλες των λύκων ή τις
κυψέλες των μελισσών. Το μόνο που μπορεί να πετύχει ένα ζώο είναι να
συλλέγει αυτά που του προσφέρει η φύση. Ο άνθρωπος, αντίθετα, παράγει,
“δημιουργεί μέσα που δεν θα τα δημιουργούσε η φύση χωρίς αυτόν. Αυτό
κάνει αδύνατη κάθε αυτούσια μεταφορά των νόμων της ζωής των κοινωνιών
των ζώων στην ανθρώπινη κοινωνία”.
Το πρόβλημα των θεωριών του
“εγωιστικού γονιδίου” δεν περιορίζεται μόνο στην μεταφορά των
συμπερασμάτων της στην κοινωνία. Ακόμα και στο ίδιο το βιολογικό επίπεδο
η ζωή δεν καθορίζεται απλά και μόνο από το DNA: καθορίζεται από την
αλληλεπίδραση ανάμεσα στα γονίδια και το περιβάλλον. Το ίδιο το DNA
αποτελείται από μια τεράστια αλυσίδα νουκλεοτιδίων. “Αυτή η αλυσίδα
επιτελεί δυο σκοπούς”, γράφει ο μαρξιστής βιολόγος Ρίτσαρντ Λιουόντιν
στο βιβλίο του “Το Δόγμα του DNA”. “Πρώτον ένα τμήμα από αυτό καθορίζει,
όπως ένας κώδικας, ακριβώς ποια θα είναι η σύσταση των μορίων πρωτεΐνης
του σώματός μας...Δεύτερον...σχηματίζει μηχανισμούς-διακόπτες που
ανάβουν και σβήνουν την παραγωγή αυτών των πρωτεϊνών”. Η ενεργοποίηση ή
μη αυτών των διακοπτών εξαρτάται από το περιβάλλον.
Ούτε η
κοινωνία, ούτε η ίδια η ζωή δεν είναι προκαθορισμένη από κάποιες
άκαμπτες νομοτέλειες, όπως θέλουν να μας πείσουν οι “ακαδημαϊκοί” του
συστήματος. Η ανθρώπινη φύση δεν καθορίζεται από τα γονίδια: “η
ανθρώπινη ουσία”, έγραφε ο Μαρξ, “είναι το σύνολο των κοινωνικών
σχέσεων”. Οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν την ιστορία και
μαζί με αυτό να αλλάξουν και τους ίδιους τους τους εαυτούς, με
φαντασμαγορικό τρόπο: “Ο μέσος άνθρωπος”, γράφει ο Λέον Τρότσκι,
μιλώντας για την σοσιαλιστική κοινωνία, “θα ανέλθει στα επίπεδα ενός
Αριστοτέλη, ενός Γκέτε ή ενός Μαρξ. Και πάνω σε αυτά τα ύψη θα
οικοδομηθούν νέα επιτεύγματα”.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου